ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΝΟΤΗΤΑ  - ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ.

 Ο τομέας της Λαογραφίας είναι εξίσου σημαντικός με τις  υπόλοιπες ενότητες που καλείται ο εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής να διδάξει. Οι μαθητές έρχονται σε επαφή με την πραγματικότητα ,τα ήθη ,τα έθιμα, τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες μιας άλλης εποχής. Η ελληνική  παραδοσιακή ενδυμασία  έχει μια τεράστια ποικιλία ως προς το είδος υφάσματος,  στο χρώμα, στα εξαρτήματα , στους κεφαλόδεσμους, στα μοτίβα. Ο δανεισμός Μουσειοσκευής από Μουσεία με ανάλογο υλικό (Μουσείο Μπενάκη), οι επισκέψεις σε Λαογραφικά Μουσεία, η χρήση εκπαιδευτικών φακέλων με ανάλογα θέματα, λευκώματα με παραδοσιακές φορεσιές, δικές μας παρουσιάσεις σε μορφή P.Point θα αποκαλύψουν  έναν  πολύχρωμο κόσμο συμβόλων και μοτίβων που   αν παρουσιαστεί με ελκυστικό τρόπο στους μαθητές  θα κεντρίσει  σίγουρα το ενδιαφέρον τους.  

 ΣΚΟΠΟΣ:

• o        Γνωριμία με την ελληνική παραδοσιακή φορεσιά.
  
• o        Αναβίωση και κατανόηση του παρελθόντος.
• o        Σημασία και κατανόηση συμβόλων και μοτίβων.

ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΧΟΙ:

• o        Δυνατότητα πρωτότυπης και δημιουργικής έκφρασης.
• o        Συνεργασία ,δημιουργία  ομάδων.
• o        Ανάπτυξη κριτικής ικανότητας και αισθητικού κριτηρίου.
• o        Καλλιέργεια χειροτεχνικών δεξιοτήτων.
• o        Βιωματική εμπειρία.
• o        Ψυχαγωγία.

o        ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

• o        Παπαντωνίου Ιωάννα ,Ελληνικές Φορεσιές. Πελοποννησιακό Λαογραφικό  Ίδρυμα. Ναύπλιο 1981.
• o        Χατζημιχάλη Αγγελική, Η Ελληνική Λαϊκή Φορεσιά. Αθήνα-Μέλισσα   1978-84
• o        Κυνηγού Φλάμπουρα Μαρία,Λαϊκή Τέχνη ,Μουσείο Μπενάκη  .Αθήνα 1986.

1^ο ΜΑΘΗΜΑ

Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ.

 

• ·         Συζητάμε για την ελληνική ενδυμασία ,τον τρόπο  κατασκευής της, τα  διαφορετικά  υλικά  ανάλογα  με τον τόπο  προέλευσης της.
• ·         Διαχωρίζουμε  την στεριανή  από τη  νησιώτικη φορεσιά.
• ·         Διαχωρίζουμε την αντρική από τη  γυναικεία φορεσιά.
• ·         Παρατηρούμε τα χρώματα και τα μοτίβα της φορεσιάς μιλώντας για  τους συμβολισμούς  της.
• ·         Τα παιδιά επιλέγουν από  έγχρωμες  κάρτες    με παραδοσιακές φορεσιές  να ζωγραφίσουν  τη δική τους .
• 
  
• 
  

            2^ο ΜΑΘΗΜΑ.

               ΠΑΙΧΝΙΔΙ-‘’ΜΑΝΤΕΨΕ ΠΟΙΑ’’.

• ·             Δυο χαρτιά του μέτρου , στον τοίχο, με  σχεδιασμένο  το χάρτη της Ελλάδας  (μόνο το       περίγραμμα των Νομών.)
• ·         Χωρίζω  τους μαθητές σε δυο ομάδες. Σε κάθε ομάδα  δίνεται  αριθμός  καρτών και αντίστοιχος  αριθμός   μικρού  κειμένου με ρίμα –γρίφο.
• ·         Καλούνται να αντιστοιχίσουν  την  κάρτα  με την παραδ. φορεσιά με τη σωστή ρίμα-γρίφο.
•               Αν τη βρουν θα πρέπει να τοποθετήσουν την κάρτα στον χάρτη της Ελλάδας.
• ·         Κερδίζει η ομάδα  που έκανε  σωστή  τοποθέτηση και τελείωσε  πρώτη.
• 
  

       3^ο ΜΑΘΗΜΑ.

• ·         ΠΑΙΧΝΙΔΙ.   ’’Τι Χορό να κάνω εγώ που παπούτσια δε φορώ’’.(Εκπαιδευτικός φάκελος ‘’Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα’’)
•        ΖΩΓΡΑΦΙΖΩ  μια παραδοσιακή μάσκα   .        Μικρή χορευτική παράσταση. Οι μαθητές χορεύουν φορώντας τη  μάσκα του
• 
  
•         ΖΩΓΡΑΦΙΖΩ  τον κεφαλόδεσμο.              Έκθεση  έργων των μαθητών.
• 
  

  ΧΡΗΣΗ  ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ  ΜΟΥΣΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗς

  ΓΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΡΥΘΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΦΟΡΜΑ ΕΝΟΣ  ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥ ΧΟΡΟΥ.           

ΣΚΟΠΟΣ:

Καλλιέργεια ρυθμικής ικανότητας.

ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΧΟΙ:

• o   Ανάπτυξη οπτικο-ακουστικής αντίληψης και λεπτής κινητικότητας.
• o        Συντονισμός λόγου & κίνησης.
• o        Κινητική δημιουργικότητα.
• o        Διαθεματικότητα.
• o        Ικανότητα συνεργασίας.
• o        Αίσθημα συλλογικότητας.
• o        Λεκτική ,μη λεκτική επικοινωνία
• o        Δυνατότητα έκφρασης .
• o        Ψυχαγωγία
• o       Γνωριμία με ρυθμικά μοτίβα από την εθνική μας παράδοση και κληρονομιά.
• o       Γνωριμία με τα μουσικά όργανα και τις διαφορές τους.

4^ο ΜΑΘΗΜΑ

• ·         Σε κύκλο.
• ·         Κρατώ ένα μήλο ,το δίνω στο διπλανό μου λέγοντας το όνομά μου. Το ίδιο κάνει και αυτός  έως ότου  όλα τα παιδιά να πουν το όνομά τους  και επιστρέψει το μήλο σε μένα.
• ·         Λέω συλλαβιστά τη φράση ‘’κόκκινο –μήλο-μήλο (τάαπ-ταπ-ταπ) δίνοντας το μήλο στο διπλανό μου ,αυτός στον διπλανό του κ.λπ.
• ·         Χτυπάω τη φράση με ηχηρή κίνηση(body percussion) –π.χ. παλαμάκια (τααπ-ταπ-ταπ). Επαναλαμβάνουν οι υπόλοιποι.
• ·         Επαναλαμβάνουμε όλοι μαζί αρκετές φορές.
• ·         Καλείται όποιος θέλει να χτυπήσει τον ίδιο ρυθμό με ένα άλλο τρόπο και με άλλα μέρη του σώματος π.χ παλαμάκια- πόδι-πόδι ή πόδια- στέρνο-στέρνο . Οι υπόλοιποι  επαναλαμβάνουμε. Το ίδιο γίνεται από όλους  ή τους  περισσότερους μαθητές.
• ·         Σηκωνόμαστε και χτυπώντας ή απλά λέγοντας το κόκκινο μήλο-μήλο αυτοσχεδιαστικά προσπαθώ να κινηθώ στην φράση αυτή. Ένας δείχνει, οι υπόλοιποι επαναλαμβάνουμε. Στη συνέχεια κάποιος άλλος δείχνει την δική του ιδέα, οι άλλοι επαναλαμβάνουμε.
• ·         Σκόρπιοι στο χώρο. Ο καθένας καθώς τραγουδά και χτυπά την φράση (ηχηρή κίνηση)κινείται πάνω στην κινητική ‘’πρόταση’’ που επινόησε.
• ·         Παραλλαγή. Τραγουδάμε τη φράση από μέσα μας ,ακούγεται  μόνο ο ήχος της ηχηρής μας φράσης (body percussion)και κινούμαστε ελεύθερα στο χώρο με την δική μας κίνηση.
• ·         Καθώς όλοι κινούμαστε στο χώρο ,καλούμαστε να κοιτάξουμε τους άλλους και να μιμηθούμε την κίνηση κάποιου που μας άρεσε.
• ·         Χωριζόμαστε σε τρείς τυχαίες ομάδες. Η κάθε ομάδα πρέπει από κοινού να επινοήσει μια κινητική φράση . Την δοκιμάζουν, εξασκούνται όλοι μαζί.( Χρόνος 5 λεπτά.)
• ·         Η κάθε ομάδα παρουσιάζει στις υπόλοιπες την ιδέα της. Οι υπόλοιπες ,θεατές. Αλλαγή ρόλων.
• ·         Παραλλαγή.  Ενώνουμε τις καλύτερες ΄΄ιδέες’’ από κάθε ομάδα που παρουσίασαν προηγουμένως η καθεμία ,και έτσι δημιουργούμε μια κοινή κινητική φράση και για τις τρείς ομάδες. Κινούμαστε όλοι μαζί . Επαναλαμβάνουμε πολλές φορές.
• ·         Όλοι σκόρπιοι στο χώρο, η κάθε ομάδα κοντά ο ένας στον άλλο. Ξεκινά η πρώτη ομάδα κινείται στην δική της κινητική φράση, αμέσως μετά η δεύτερη ( η πρώτη δεν  σταματά αλλά συνεχίζει να επαναλαμβάνει την κίνηση της),και αμέσως μετά η τρίτη  (η πρώτη και η δεύτερη ομάδα συνεχίζουν να επαναλαμβάνουν τη δική τους κίνηση). Αφού ολοκληρώσει και η τρίτη ομάδα εκτελούν όλες μαζί  την κοινή κινητική φράση που επέλεξαν.  Επαναλαμβάνουν. Έτσι καταλήγει και οι τρείς  oμάδες να χτυπούν τον ίδιο ρυθμό αλλά με διαφορετικές κινητικές προτάσεις η κάθε μια και να ‘’συναντιούνται’’ με την κοινή και για τις τρεις ομάδες κινητική φράση.

          5^ο ΜΑΘΗΜΑ.

           ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΧΟΡΟ .

• ·         Τοποθετώ σε κύκλο καρέκλες.
• ·         Οι μαθητές καλούνται να καθίσουν.
• ·         Τους διανέμω μια φωτοτυπία με γνωστό παραδοσιακό τραγούδι  ( πχ  ‘’Μήλο μου κόκκινο’’ ).
• ·         Αναλύουμε σύντομα το κείμενο  ( χώρο, χρόνο, πρόσωπα, δράση ).
• ·         Τραγουδώ την πρώτη στροφή –επαναλαμβάνουν  μαζί  μου.
• ·         Καθώς  τραγουδάμε  συνοδεύουμε με χτύπημα  χεριών –ηχηρή κίνηση.
• ·         Επανάληψη .
• ·         Καλείται  ένας μαθητής , καθώς εμείς  τραγουδάμε και χτυπάμε ρυθμικά παλαμάκια , να κινηθεί στο ρυθμό μέσα στον κύκλο.
• ·         Καλείται και δεύτερος . Κινητικός αυτοσχεδιασμός και ‘’διάλογος ‘’ μεταξύ τους.
• ·   Καλούνται όλοι οι μαθητές να μετακινηθούν ελεύθερα  στο χώρο , να κινηθούν  στο ρυθμό , τραγουδώντας  και  χτυπώντας  ρυθμικά  παλαμάκια .
• ·         Το ίδιο, χωρίς να τραγουδούν. Χτυπούν  παλαμάκια  και κινούνται στο ρυθμό
• ·         Καλούνται να επιστρέψουν ,σχηματίζουμε μια σειρά και χορεύουμε γύρω από τον κύκλο που έχουν σχηματίσει οι καρέκλες.
• ·         Δείχνω τα βήματα του χορού.  Εξάσκηση.
• ·         Χωριζόμαστε σε δυο ομάδες. Η μια  ομάδα  χορευτές , η  άλλη θεατές.  Αλλαγή ρόλων.
• Παραλλαγή.
• ·         Δυο ομάδες. Η  μια ομάδα  οργανοπαίχτες(παλαμάκια) ,  η άλλη  ομάδα  χορευτές.   Αλλαγή  ρόλων.

6^Ο ΜΑΘΗΜΑ.

ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ  ΤΑ ΜΟΥΣΙΚΑ  ΟΡΓΑΝΑ.

• ·         Καθόμαστε σε κύκλο.
• ·         Στο  κέντρο του κύκλου έχω σκεπασμένα με πανί  διάφορα μουσικά όργανα.
• ·         Παίρνω κάθε φορά ένα οργανάκι   και  σχολιάζουμε από τι υλικό είναι φτιαγμένο ,τι  ήχο  παράγει, πώς το κρατώ για να παράξει  σωστό ήχο. 
• ·         Το οργανάκι  περνά με τη σειρά από κάθε παιδί ,το οποίο το επεξεργάζεται, το δίνει στο επόμενο κ.ο.κ.
• ·         Κάνω το ίδιο με τα υπόλοιπα οργανάκια.
• ·         Χωρίζω τα παιδιά σε ομάδες  .κάποιοι θα έχουν ξυλάκια. άλλη  ομάδα  ντέφια, άλλη ταμπουρίνα  κ.ο.κ. Επιλέγω μια μελωδία από παραδ. τραγούδι.
• ·         Ορίζουμε ποια  ομάδα με συγκεκριμένα οργανάκια θα ξεκινήσουν, ποια θα ακολουθήσει, πότε  θα παίζουμε όλοι μαζί  κ.λπ.
• ·         Διευθύνω την ορχήστρα.
• ·         Παραλλαγή. Οι μισοί  μαθητές ‘’ορχήστρα, οι υπόλοιποι χορευτές.  Αλλαγή ρόλων.
• 
  

            7^Ο ΜΑΘΗΜΑ.

        ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΟΥΣΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ.

Για το προεπιλεγμένο παραδοσιακό τραγούδι ‘’Μήλο μου κόκκινο’’ το οποίο επεξεργάστηκα κινητικά με ιδέες και εργαλεία από το σύστημα Orff μπορώ να συνεχίσω σε επόμενο μάθημα και να χρησιμοποιήσω μουσικά όργανα αντί ηχηρές κινήσεις (body percussion)που παρήγαγα με  σημεία του σώματος μου. Οι μαθητές δείχνουν ζωηρό ενδιαφέρον για τα μουσικά όργανα ,γεγονός που θα μας εξασφαλίσει ένα ευχάριστο και εποικοδομητικό μάθημα.

Μουσικά όργανα:

Ξυλάκια,ταμπουρίνα,μαράκες,ντέφια.

Σε κύκλο.

• ·         Δίνω στα πρώτα τέσσερα παιδιά  ξυλάκια. Εξηγώ πώς τα  πιάνω, τα χτυπώ  για καλύτερη απόδοση του ήχου. Στα επόμενα τέσσερα παιδιά  μαράκες, στα επόμενα ταμπουρίνα, και τέλος ντέφια. Δημιουργούνται έτσι τέσσερεις ομάδες με διαφορετικά όργανα η κάθε μια.
• ·         Χτυπάμε μαζί το ρυθμό με κάθε μια ομάδα  χωριστά, για να εξοικειωθούν και να έχουν τον ίδιο ρυθμό.’’ Κόκκινο μήλο-μήλο’’.(τααπ-ταπ-ταπ).
• ·         Ο γυμναστής –εμψυχωτής γίνεται ‘’μαέστρος’’ και δίνοντας το σύνθημα ,ξεκινά η ομάδα με τα ξυλάκια χτυπά το ρυθμικό μοτίβο πχ 4 φορές. Με κίνηση του ‘’μαέστρου ‘’σταματά και αμέσως συνεχίζει η ομάδα με τις μαράκες.  Το ίδιο με όλες τις ομάδες.
• Παραλλαγή 1.
• ·         Ξεκινά η ομάδα με ξυλάκια και αφού επαναλάβει πχ τέσσερεις φορές το ρυθμικό μοτίβο ,ξεκινά και η δεύτερη ομάδα με τις μαράκες ,ενώ τα ξυλάκια συνεχίζουν το ίδιο, ‘’μπαίνουν’’ και οι μαράκες, και τα ντέφια ,και στο τέλος όλες οι ομάδες χτυπάνε  ταυτόχρονα το ρυθμικό μοτίβο.
• Παραλλαγή 2.
• ·         Το πρώτο  μονό  χτύπημα που αντιστοιχεί στο ‘’κόκκινο’’-(τααπ) μπορώ να συμφωνήσω με τους μαθητές να το χτυπούν η ομάδα με τα ξυλάκια ,ή όποια άλλη αποφασίσουμε, ενώ το δεύτερο διπλό χτύπημα ‘’μήλο-μήλο’’(ταπ-ταπ) να το χτυπούν πχ οι μαράκες.
•          Κόκκινο –(ένα χτύπημα)        ξυλάκια
•         Μήλο-μήλο-(δυο χτυπήματα)        μαράκες
• ·          Πάλι ο εμψυχωτής  αναλαμβάνει  το ρόλο μαέστρου και διευθύνει την ορχήστρα με ποικίλλες παραλλαγές.

Λίγα Λόγια….

             Προσωπική μου πεποίθηση πως ο ρόλος του εκπαιδευτικού της Φυσικής Αγωγής δεν πρέπει να παραμένει στα στενά πλαίσια της κινητικής αγωγής αλλά να αντιμετωπίζεται στην ολιστική του μορφή. Όπως οι υπόλοιπες ειδικότητες ,θεωρώ ότι είμαστε  όλοι ,πάνω από όλα ,παιδαγωγοί και ο ρόλος μας είναι η πολύπλευρη ανάπτυξη των μαθητών μας, μελλοντικών ενηλίκων που οφείλουμε ,όχι ως’’ πρέπει’’ αλλά σαν δόσιμο  και χαρά να μεταδώσουμε  ότι καινούργιο ,πρωτοποριακό ,ουσιαστικό σε αυτούς. Έτσι το σχολείο θα καταστεί ένας χώρος ευχάριστος, ασφαλής, χώρος δημιουργίας, βιωματικών εμπειριών και συνεργασίας. Αν προσπαθήσουμε να βρούμε τρόπους, εργαλεία, εφόδια αλλά και να συνεργαστούμε μεταξύ μας ,να ανταλλάξουμε απόψεις και  εμπειρίες σίγουρα η διδασκαλία μας θα έχει πιο θετικά αποτελέσματα. Η συνεχής αναζήτηση του νέου τρόπου προσέγγισης  για τη διδασκαλία ενός αντικειμένου είναι ένα ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΌ  ‘’ταξίδι’’ και για μας τους εκπαιδευτικούς αλλά και μια φρέσκια και πρωτότυπη προσφορά προς τους μαθητές μας.

Καλή δύναμη σε όλους .

   Χρυσομαλλίδου Σταυρούλα. (Εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής).